Zgodnie z przepisami dniami wolnymi od pracy są w Polsce niedziela i wszystkie święta ustawowo określone jako dni wolne. Bywają jednak sytuacje, w których pracodawca jest zmuszony zlecić pracownikom pracę w niedzielę, bo wymaga tego charakter prowadzonej działalności (np. handel) lub nastąpiła nagła potrzeba (awaria, pilne zlecenie). Prawo dopuszcza możliwość pracy w niedzielę, ale jednocześnie nakłada na pracodawcę określone obowiązki względem pracownika z tego tytułu.
Na początek warto wspomnieć, że zgodnie z przepisami za prace w niedzielę lub święto uznaje się wykonywanie obowiązków między godziną 6.00 tego dnia a godziną 6.00 dnia następnego. Jeśli więc pracownik pracował na tzw. nocce z soboty na niedzielę, ale opuścił zakład pracy przed godziną 6.00, to nie ma mowy o pracy w niedzielę. Jedyny wyjątek stanowią wewnątrzzakładowe ustalenia wpisane do regulaminu zatwierdzonego przez przedstawicieli pracowników.
Co do zasady prawo wyklucza pracę w niedzielę i w święta w placówkach handlowych, jednak pracodawcy bardzo łatwo obchodzą ten przepis zatrudniając pracowników na umowy cywilnoprawne lub osobiście stając za ladą.
Poza tym przepisy mówią wprost, że niedzielna i świąteczna praca w handlu jest możliwa w sytuacji, gdy wymaga tego interes społeczny, a otwarcie placówki handlowej ma zaspokoić potrzeby ludności. Właśnie dlatego w Polsce w niedzielę czynne są galerie handlowe i hipermarkety (które jednak muszą być zamknięte w święta ustawowo wolne od pracy).
Pamiętaj
W każdej innej branży praca w niedzielę i święta nie jest zabroniona i pracodawca ma prawo zlecić podwładnemu stawienie się w zakładzie pracy w dniu wolnym wydając mu polecenie służbowe.
Oczywiście z tego tytułu pracownikowi należą się konkretne profity.
Pracownikowi za pracę w niedzielę należy się dodatkowy dzień wolny udzielony w okresie najbliższych 6 dni roboczych. Pracodawca ma ustawowy obowiązek udzielenia takiego dnia wolnego w terminie wskazanym przez pracownika.
Warto wiedzieć
Jeśli praca miała miejsce w święto, dzień wolny musi zostać udzielony w ciągu okresu rozliczeniowego.
Jeśli z obiektywnych powodów pracodawca nie może udzielić pracownikowi dnia wolnego w ciągu kolejnych 6 dni roboczych następujących po przepracowanej niedzieli, musi to zrobić do końca okresu rozliczeniowego. Jeśli i to nie jest możliwe, pracownikowi należy wypłacić ekwiwalent pieniężny w formie dodatku. Jego wysokość to 100% wynagrodzenia jak za pracę w nadgodzinach. Dodatek jest wypłacany za każdą godzinę przepracowaną w niedzielę lub święto.
Dodatek pieniężny ani dzień wolny nie przysługuje natomiast pracownikom, którzy są zatrudnieni w systemie weekendowym i praca w niedzielę należy do ich normalnych obowiązków.